Kuşluk namazı, farzlardan ayrı olarak güneş doğduktan sonraki saatlerde kılınan bir nafile ibadettir. Kuşluk (duhâ) namazı; güneşin doğuşundan yaklaşık 40-50 dakika geçmesinden itibaren öğle vaktine yaklaşık 10 dakika kalıncaya kadar kılınabilen nâfile bir namazdır. Hadis kaynaklarında çokça teşvik edilen duhâ (kuşluk) namazı; iki rek'attan on iki rek'ata kadar kılınabilir. Hz. Peygamber tarafından teşvik edilmiş ve faziletine dair hadisler aktarılmıştır. İbadetin temel amacı, Allah rızasını kazanmak ve manevi huzura erişmektir.
KUŞLUK NAMAZI NEDİR, NEDEN KILINIR? Kuşluk namazı, sabah ile öğle arasında boş kalan vakti değerlendirmek isteyenler için güzel bir fırsat oluşturur. Hz. Peygamber’in, sahabelerden bazılarına kuşluk namazını düzenli kılmaları için tavsiyede bulunduğu bilinir. Bu uygulama, kişinin her gününde manevî bir canlanma sağlar. Kalben samimi niyetle ve sünnet ölçülerine uygun şekilde kılındığında, hem ruhen güçlenmeye hem de Allah katında nafile sevabı elde etmeye vesile olur. KUŞLUK NAMAZI FARZ OLARAK MI KILINIR? Bu namaz farz değildir. İslam’da beş vakit farz namaz bulunur ve bunların dışındaki namazlar nafile veya sünnet olarak değerlendirilir. Kuşluk namazı da bu gönüllü ibadetler arasındadır. Hanefî ve Hanbelî âlimleri bu namazın müstehap olduğunu vurgulamış, Mâlikî ve Şâfiî mezheplerinde ise müekked sünnet kabul eden görüşler bulunur. Kılınmadığında günah oluşmaz ancak kılındığında manevi sevap kazandırdığına inanılır. Farz namazlar kadar mecburi olmamasına rağmen Hz. Peygamber’in tavsiyeleri, bu ibadetin önemini ortaya koyar. Düzenli olarak kılanlar, Peygamber Efendimiz’in övgüsüne mazhar olacağını umarak bu değerli nafileden manevi feyz alır. KUŞLUK NAMAZI NE ZAMAN KILINIR? Kuşluk namazı, güneş doğduktan sonra yükselmeye başlamasıyla giren vakitte kılınır. Güneş doğduktan itibaren yaklaşık 40-50 dakika geçmesi önerilir. Bu süreç, kerâhet vaktinin çıkması anlamına gelir ve ibadet için müsait zaman başlar. Öğle namazına çok yakın anlarda ise güneş tepe noktasına ulaşacağından yine kısa bir kerâhet dönemi bulunur. Bu nedenle öğle vaktine çok az kala bu namazdan kaçınılması tavsiye edilir. Geniş bir zaman aralığı bulunmasına rağmen, mümkün olduğunda erken saatlerde kılmak farklı rivayetlerde daha bereketli sayılır. Vaktine riayet etmek, manevi yönden de büyük öneme sahiptir.
Bu namazın vakti, güneş belirli ölçüde yükseldikten sonra başlar ve öğle namazına kısa bir süre kalana kadar devam eder. Öğle vaktinden yaklaşık 10-15 dakika önce kerâhet vakti başlar. Güneş tam tepeye yaklaştığında namaz kılınması uygun görülmez. Bu sebeple kuşluk namazı, öğle vaktine çok yaklaşmadan bitirilmelidir. Bazı kaynaklar, öğle ezanından 20-30 dakika önce kılınmamasını daha ihtiyatlı bulur. Önemli olan, güneşin doruğa çıkmaya başladığı “zeval vakti”ne denk getirmemektir. Böylece kerâhete girmeden ibadet tamamlanır. Kuşluk namazını erkenden kılmak manevi açıdan da tavsiye edilen bir uygulamadır. KUŞLUK NAMAZI GÜNEŞ DOĞAR DOĞMAZ KILINIR MI? Güneş doğar doğmaz kılınmaz. Güneşin doğduğu andan itibaren yaklaşık 45 dakika, kerâhet olarak adlandırılan ve namaz kılınması uygun olmayan bir zaman dilimi bulunur. Hz. Peygamber, güneş doğarken namaz kılmayı mekruh olarak belirtmiştir. Güneş biraz yükseldikten sonra kuşluk namazına başlanır. Bu süre, güneş ufuk hattının üstüne çıkarak ortamı daha aydınlık hale getirdiği döneme tekabül eder. Böylece namaz, mekruh zaman dışında kılınmış olur. Pratik olarak, sabah namazından sonra güneş doğduğunda hemen değil, yaklaşık 40-50 dakika bekledikten sonra niyet edilir. Bu ölçü, manevi yönünü korumak ve kerâhet vakti dışında kalmak için önemlidir. KUŞLUK NAMAZI KAÇ REKÂT OLARAK KILINIR? En az 2 rekâtla başlar ve 12 rekâta kadar kılınabileceği rivayetlere dayanır. Dört rekât şeklinde kılmak yaygın bir uygulamadır. Hz. Peygamber, bazı zamanlar 2 rekât, bazen de 8 rekât kılarak sahabeye örnek olmuştur. Hadislerde 12 rekâta kadar kılındığına dair bilgiler de geçer. Kişi dilerse az rekâtla da bu ibadeti yerine getirebilir. Bu esnek uygulama, farklı zaman ve imkânları olanlar için kolaylık sağlar. Özellikle 4 veya 8 rekât kılmanın daha faziletli olduğuna dair rivayetler yaygındır. Önemli olan niyeti samimi tutmak ve vakti içinde bu nafileyi yerine getirmektir.
Nafile namazlarda genel kural, iki rekâtta bir selam vererek kılmaktır. Kuşluk namazı da bu esasa göre kılınır. Dört rekât kılmak istendiğinde, iki rekâttan sonra selam verilip tekrar iki rekât kılmak daha uygundur. Sekiz veya daha fazla rekât kılmak niyet edildiğinde de her iki rekâtta bir selam verilmesi önerilir. Bu uygulama, Hz. Peygamber’in nafile namazlarda kullandığı metotla uyumludur. Arka arkaya dört rekât veya daha fazla kılmak geçerli olsa da iki rekâtta bir selam vermek sünnete daha uygun bir yol olarak görülür. Bu şekilde ibadetin her bölümü ayrı bir huşuyla eda edilir. KUŞLUK NAMAZI NASIL KILINIR? Bu namaz, diğer sünnet ya da nafile namazların kılınışına benzer bir düzene sahiptir. Niyetle birlikte iftitah tekbiri alınır. İlk rekâtta Fatiha okunur ve ardından kısa bir sure eklenir. Rükû yapılır, sonra iki secde tamamlanır. İkinci rekâtta yine Fatiha ve sure okunduktan sonra rükû ve secdeler yapılır. Sonunda tahiyyat ve salavatlar okunur, selam verilir. İki rekâtta bir selam, genel nafile uygulamasıdır. Bu dizilim, kılınacak rekât sayısına göre tekrarlanır. Özel bir dua veya sure zorunluluğu yoktur. Namazın huşu içinde, yavaş ve tadil-i erkâna dikkat edilerek kılınması tavsiye edilir. KUŞLUK NAMAZI KILINIRKEN HANGİ SÛRELER OKUNUR? Fatiha’dan sonra istenilen kısa sure veya ayetler okunabilir. Zorunlu bir sure yoktur. Bazı hadis rivayetleri, bu namazda Şems ve Duha surelerinin okunmasının güzel olduğu bilgisini aktarır. Şems sûresi güneşi konu alır, Duha sûresi kuşluk vaktine işaret eder. Bu nedenle kuşluk namazıyla bağlantılı bir sembolik anlam taşırlar. Kâfirûn ve İhlâs gibi diğer kısa sureler de tercih edilebilir. Kişi ezberinde bulunmayan sureleri okuyamıyorsa, Kur’an’dan kısa ayetler okuyarak da namazını tamamlar. Asıl amaç, kalben odaklanarak Rabb’in huzurunda durmaktır. Bu nedenle sure seçimi tamamen tercihe ve imkâna bağlıdır.
Genel nafile namazlarda okunan dualar neyse, kuşluk namazında da aynı tesbih ve zikirler kullanılır. Rükûda “Sübhâne Rabbiye’l-azîm,” secdelerde “Sübhâne Rabbiye’l-a‘lâ” duası üçer kez söylenir. Son oturuşta tahiyyat ve salavat duaları okunur. Ek olarak bir istiğfar ya da içten gelen niyazlar yapılabilir. Sadece kuşluk namazına has bir dua yoktur. Bu ibadeti tamamlarken, Allah’tan af ve mağfiret istenmesi tavsiye edilir. Namaz bitince istenilen dilde dua yapılabilir. Bu esnek yapı, nafile ibadetlerin kişinin kalbî yönelişine uygun şekilde zenginleştirilmesine imkân tanır ve samimiyeti artırır. KUŞLUK NAMAZI KADINLAR TARAFINDAN NASIL KILINIR? Kadınlar da aynı tertiple kılar. Eller bağlanırken ve rükû-secdede duruşta kadınlar kendilerine özgü ölçülere dikkat eder. Eller göğüs hizasında bağlanır, rükûda ve secdede vücudu toplu tutmak önemlidir. Giyim konusunda tüm vücut hatlarını kapatan bol ve uygun kıyafet tercih edilir. Bu hususlar dışında kılınışı, dua ve sure okuma bölümleri erkeklerin kıldığı kuşluk namazı ile aynıdır. Kadınlar evlerinde ya da uygun gördükleri sessiz bir ortamda kılarlar. İslam âlimleri, nafile namazların ev ortamında kılınmasını da teşvik etmiştir. Sonuç olarak, aynı kurallar geçerli olup sadece örtünme ve duruş yönünden ufak farklılıklar bulunur. KUŞLUK NAMAZI CEMAATLE KILINIR MI? Bu namaz genel olarak tek başına kılınır. Cemaatle kılınan zorunlu bir namaz değildir. Farz namazlardaki gibi cemaat şartı veya ezan ve kamet uygulaması bulunmaz. Nafileler, gösterişten uzak olması için genelde ferdi şekilde yerine getirilir. İki veya daha fazla kişi bir araya gelerek kılarsa namaz sahih olur, fakat dinî metinlerde toplu kılınması hususunda özel bir tavsiye yoktur. Dolayısıyla camide ya da herhangi bir yerde toplanıp cemaat oluşturmak şart değildir. Kendi başına, huşu içinde kılmak daha uygundur. Bu yaklaşım, Hz. Peygamber’in nafile namazları yalnız kılma örneğine de uyum sağlar.
Kerâhet vakitlerinde namaz kılınması uygun görülmez. Bu vakitler, güneşin doğarken, tam tepedeyken ve batarken olduğu dönemlerdir. Kuşluk namazı, güneş doğduktan hemen sonraki kerâhet vaktini geçtikten sonra eda edildiği için beklemek gerekir. Yaklaşık 40-50 dakikalık süreden sonra kerahet biter ve kuşluk vakti başlar. Öğleye yakın zamanlarda ise güneşin tam tepe noktasına yaklaştığı kısa bir kerâhet aralığı daha vardır. Bu nedenle kuşluk namazını bu vakte bırakmamak önemlidir. Zamanlamaya özen göstermek, ibadetin mekruh zaman dışında yapılmasını sağlar ve manevî kazanç açısından daha uygun kabul edilir. KUŞLUK NAMAZI KAZASI KILINIR MI? Kuşluk namazı bir nafiledir ve farz ya da vacip olmadığı için vakti geçtikten sonra kaza edilmesi zorunlu değildir. Hanefî mezhebinde sünnet ve nafile namazların kazası söz konusu olmaz. Mâlikî, Şâfiî ve Hanbelî mezhepleri, isteyene nafile kazası için izin verse de mecburiyet bulunmaz. Bu namazın sevabı, tam vaktinde kılındığında elde edilir. Geçmiş günlerde kılınmayan kuşluk namazı için özel bir borç oluşmaz. Kişi dilerse başka günler yeniden nafile kılarak manevî kazanç elde edebilir. Bu ibadet, vaktinde yerine getirilmesi tavsiye edilen gönüllü bir namazdır ve günü kaçıran kimseye günah yazılmaz. KUŞLUK NAMAZI İLE İŞRAK NAMAZI AYNI ŞEKİLDE Mİ KILINIR? İşrak ve kuşluk, temelde aynı vakitte kılınan nafile olarak bilinir. Bazı kaynaklar, güneş doğduktan sonraki ilk iki rekâta işrak, sonrasına da duha (kuşluk) der. Fakat yaygın anlayışta her ikisi de güneş yükseldikten sonra öğleye kadarki süreçte kılınan namazları ifade eder. Kılınış şekli ve rekât sayısı arasında fark bulunmaz. Niyet edilirken de “kuşluk” veya “işrak” olarak belirtmek şart değildir, sonuçta aynı zaman dilimine ait nafileden söz edilir. İşrak, farklı adla anılan bir namaz olarak geçse de uygulamada kuşluk namazı ile aynıdır ve benzer faziletler taşır.
Her gün kılınabilir. Hz. Peygamber, sahabesi Ebû Hüreyre’ye düzenli olarak iki rekât kuşluk namazı kılmayı tavsiye etmiştir. Günlük bir alışkanlık haline getirmek isteyenler için manevi bir kazanım sunar. Zorunluluk içermediği için isteyen her gün kılar, isteyen aralıklarla eda eder. Her gün kılanlar, Peygamber Efendimiz’in öğütlediği bir nafile ibadeti düzenli yerine getirmiş olur. Bu düzenli pratik, güne manevî bir başlangıç sağlayabilir. Dünyadaki koşuşturma içinde bu vakti ayırmak bazen zor olsa da kısa süreli ve huzur verici bir ibadet olarak görülür. Düzenli hale getirmek isteyenler, küçük adımlarla başlayarak alışkanlık kazanabilir. KUŞLUK NAMAZI BAYRAM NAMAZI YERİNE KILINIR MI? Normal şartlarda bayram namazı yerine geçmez. Bayram namazı, topluca kılınan farklı bir ibadettir. Ancak özel durumlarda, mesela salgın döneminde camilerde bayram namazı kılınamadığı zamanlarda Diyanet, evde kuşluk namazı kılmayı tavsiye etmiştir. Bu öneri, bayram günü sabah vaktini ibadetsiz geçirmemek için sunulur. Yine de bayram namazının hükmü farklıdır. Kuşluk namazı, iki ya da dört rekât halinde bayram sabahı kılınarak manevi atmosfer yaşanabilir. Böylece cemaatle kılınamayan bayram namazının sevabı tamamen kazanılmış olmaz, fakat önemli bir nafile ile o değerli zaman dilimi boş geçmemiş olur. KUŞLUK NAMAZI KILINIRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR? Bu namazı kılarken temiz bir ortam ve geçerli bir abdest bulundurmak önemlidir. Kadınlar ve erkekler avret yerlerini İslami ölçülere göre kapatmalıdır. Zamanlama, kerâhet vakitlerinden uzak olacak şekilde ayarlanmalıdır. İbadet esnasında huşu ve saygı gözetilmelidir. Fatiha ve zamm-ı sure okunurken mümkün olduğunca kalbe odaklanmak gerekir. Rükû ve secdeler tadil-i erkâna uygun şekilde yapılmalıdır. İki rekât kılındıktan sonra tahiyyat ve salavat duaları tamamlanmalı, selamla namaz bitirilmelidir. Daha fazla rekât kılınacaksa yine iki rekâtta bir selam verilebilir. Tüm bunlar, nafile ibadetin manevî güzelliğini artırır.
Nafileler genelde gündüz vakti sessiz kılınır. Kuşluk namazı da gündüz kılındığından Fatiha ve zamm-ı sure içten veya çok kısık sesle okunur. Farz namazlarda sabah, akşam ve yatsı dışında sesli okumak sünnet değildir. Kuşluk namazı farz olmayıp, aydınlık dönemde kılındığı için açıktan okuma yerine sessiz okunması uygundur. Hz. Peygamber’in de kuşluk namazını sessizce kıldığına dair rivayetler bulunur. Bu uygulama, ibadeti gösterişten uzak tutar ve kalpteki huşuyu güçlendirir. Rükû ve secde tesbihleriyle son oturuş duaları da çok yüksek sesle yapılmadan okunur. KUŞLUK NAMAZI CAMİDE Mİ KILINIR, EVDE DE KILINIR MI? Camide kılmak mecburi değildir. Evde, iş yerinde veya temiz herhangi bir alanda kılınabilir. Hz. Peygamber, farzlar dışındaki nafile namazların evde kılınmasını teşvik etmiştir. Kuşluk namazı da bireysel bir ibadet olduğu için kişinin kendi ortamında kılması uygundur. Sabah namazından sonra camide kalıp güneş doğduktan sonra da kılınması mümkündür. Evde veya başka bir yerde eda etmek de serbesttir. Temel şartlar arasında abdest, mekânın temizliği ve vakte dikkat etmek yer alır. İbadeti huşu içinde, sakince yapmak daha faziletli görülür. Cemaat zorunluluğu olmadığı için herkes istediği yerde rahatça kılabilir.Kaynak: diyanet.gov.tr
Ziyaretçiler Göremez, Görmek için
Giriş yap veya üye ol.
